Γράφει ο: Σταμάτης Κλαδας ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ
Η δημιουργία μιας κοινής ευρωπαϊκής ταυτότητας προϋποθέτει ποικίλες πολιτικές που έχουν να κάνουν με διάφορες πτυχές της ζωής και την δημιουργία κοινών θεσμών οι οποίοι θα προωθήσουν μια κοινή ευρωπαϊκή εκπαίδευση των πολιτών.
Η δημιουργία μιας κοινής ευρωπαϊκής ταυτότητας βρισκόταν πάντα στην κορυφή της ατζέντας της ευρωπαϊκής ένωσης γιατί αποτελεί ένα βασικό συστατικό της επιτυχίας της ευρωπαϊκής ένωσης εάν θέλουμε η Ευρώπη να επιβιώσει αλλά και να ευημερήσει στο πέρασμα των χρόνων.
Η προσπάθεια αυτή για την δημιουργία μίας ενιαίας ευρωπαϊκής πολιτικής οντότητας ξεκίνησε κατά τα μεσαιωνικά χρόνια με την στέψη του Γερμανού αυτοκράτορα Καρλομάγνου στα 800 μ.Χ. όταν έλαβε τον τίτλο του αυτοκράτορα των Ρωμαίων κι έμεινε στη συνείδηση των Δυτικών ως ο «πατέρας της Ευρώπης» (pater Europea). Έδωσε έτσι στην αυτοκρατορία του μία πανευρωπαϊκή χροιά ενσωματώνοντας τη χριστιανική θρησκεία που αποτελεί την επικρατούσα θρησκεία όλων των ευρωπαίων αλλά και ένα τελευταίο συστατικό της ευρωπαϊκής ταυτότητας.
Η χριστιανική θρησκεία αποτέλεσε επίσης και ένα κύριο εργαλείο όλων των μετέπειτα αυτοκρατοριών που επεδίωξαν να ενώσουν την Ευρώπη υπό μία ενιαία διοίκηση. Μετά τον Καρλομάγνο υπήρξαν κι άλλοι ηγετες, αλλά και πολλές προσωπικότητες οι οποίες θέλησαν να ενώσουν την Ευρώπη μέσα από διαφορετικές πολιτικές που ακολούθησαν.
Το 1306 ο Γάλλος νομομαθής Πιερ Ντιμπουά ο οραματίστηκε στο έργο του De recuperashone terre Sante (περί της ανακατάληψης των ιερών τόπων) την δημιουργία μίας χριστιανικής κοινοπολιτείας με θεσμούς και κοινοβούλιο (που θα είχε βέβαια συμβουλευτικό χαρακτήρα για τον εκάστοτε μονάρχη) και θα απαρτίζονταν από εκκλησιαστικούς αλλά και λαϊκούς άρχοντες οι οποίοι θα επιλέγονταν με αξιοκρατικά κριτήρια.
Η πεποίθηση του Ντιμπουά ήταν ότι η Ευρώπη πρέπει να κυβερνηθεί από σύγχρονες μοναρχίες, που θα ήταν απαλλαγμένες από την εξουσία ενός αυτοκράτορα και του Πάπα και θα είχαν επίσης θεσμούς που θα έκαναν την διοίκηση του κράτους πιο δημοκρατική.
Ο William Penn 1644 Κουακέρος μετανάστης στην Αμερική δημοσίευσε ένα δοκίμιο με τίτλο «τρέχουσα και μελλοντική ειρήνη στην ευρωπαϊκή ήπειρο». Στο δοκίμιο αυτό προτείνει μία ένωση ευρωπαϊκών κρατών που θα εκπροσωπούνταν από μία ευρωπαϊκή επιτροπή με διαφορετικό αριθμό αντιπροσώπων ανάλογα με την πληθυσμιακή κατάσταση της χώρας που αποτελεί μέλος της επιτροπής.
Μετά τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο και τις καταστροφικές συνέπειες που είχε για όλη την Ήπειρο υπήρξε πιο έντονη ιδέα για την δημιουργία μιας ένωσης ευρωπαϊκών κρατών. Συγκεκριμένα η πατρότητα αυτής της ιδέας ανήκει στον αυστριακό διπλωμάτη και πολιτικό Richard Buchelvant Καλλέργη με την ίδρυση της «πανευρωπαϊκής ένωσης» μία οργάνωσης που είχε σαν στόχο την προώθηση της ευρωπαϊκής ιδέας. Σύμφωνα με το βιβλίο του «Pan Europe» 1923 για την ενοποίηση του ευρωπαϊκού χώρου θα απαιτούνταν να δημιουργηθεί ένα κοινό πολιτικό σύστημα, κοινή οικονομία και κοινή νόμοι αλλά κ να εξαλειφθούν οι επεκτατικές διαθέσεις πολλών ευρωπαϊκών κρατών.
Σε αυτή την ένωση δεν θα είχε θέση η Βρετανία λόγω των πολλών αποικιών που είχε εκτός Ευρώπης . Η Ρωσία λόγω του αυταρχικού καθεστώτος της αλλά και η Τουρκία διότι είχε πολύ διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο από τους ευρωπαϊκούς λαούς και δεν ταίριαζε η πολιτικής της κουλτούρα με τα δημοκρατικά πολιτεύματα της Ευρώπης.
Για την εδραίωση της ευρωπαϊκής ταυτότητας, όπως και για κάθε νέο σύνολο που δημιουργείται, είναι απαραίτητο να υπάρχουν κοινά στοιχεία αναφοράς. Έτσι τις 12 Ιανουαρίου του 1972 εγκρίνεται ομόφωνα η θέσπιση ενός ύμνου για την ευρωπαϊκή ένωση, το μεγάλο κλασσικό έργο της ενάτης του Μπετόβεν «ωδή στην χαρά».
Σημαντικό βήμα ήταν επίσης όταν το ευρωπαϊκό συμβούλιο των Βρυξελλών θέσπισε την γαλάζια σημαία με τα δώδεκα αστέρια σαν την επίσημη σημαία της ένωσης και σαν κοινό σύμβολο όλων των Ευρωπαίων. Από εκείνη την στιγμή η ευρωπαϊκή ταυτότητα αρχίζει να ζωντανεύει μέσα από τα σύμβολα που λειτουργούν καταλυτικά για την δημιουργία της ευρωπαϊκής συνείδησης.
Το διαβατήριο και η ιθαγένεια ως εργαλεία για την δημιουργία της ευρωπαϊκής ταυτότητας
Το μεγαλύτερο βήμα για την δημιουργία της ευρωπαϊκής ταυτότητας έγινε ουσιαστικά το 1992 όταν με την συνθήκη του Μάαστριχτ θεσμοθετήθηκε επίσημα η ευρωπαϊκή ιθαγένεια για όλους τους πολίτες της ένωσης, χωρίς όμως βέβαια η ευρωπαϊκή ιθαγένεια να έρχεται σε ρήξη με την εθνική ιθαγένεια αλλά λειτουργώντας συμπληρωματικά. Από την στιγμή που υπογράφτηκε η συνθήκη του Μάαστριχτ όλοι οι ευρωπαίοι πολίτες θα απολαμβάνουν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, δικαίωμα στην ελεύθερη μετακίνηση και διαμονή στα εδάφη των κρατών μελών αλλά και δικαίωμα προστασίας από τις διπλωματικές αρχές για όλους τους πολίτες της ένωσης.
Ο προάγγελος βέβαια αυτής της «κατάκτησης» ήταν η θεσμοθέτηση του ευρωπαϊκού διαβατηρίου. Τον Ιούνιο του 1984 κατά την διάρκεια της συνεδρίασης του ευρωπαϊκού συμβουλίου από τον τότε προεδρεύοντα Φρανσουά Μιτεράν παρουσιάστηκε το πρώτο ευρωπαϊκό διαβατήριο που έφερε και τα κοινοτικά αλλά και τα εθνικά σύμβολα. Αυτό υπήρξε ένα τεράστιο βήμα για την δημιουργία της κοινής μας ταυτότητας σε πολιτικό επίπεδο.
Εκπαίδευση στην ευρωπαϊκή ένωση
Για να καταφέρουμε εμείς οι ευρωπαίοι να γεφυρώσουμε τις διαφορές που μας χωρίζουν θα έπρεπε να αποκτήσουμε μία κοινή εκπαιδευτική πολιτική που θα ήταν βασισμένη στις κοινές ευρωπαϊκές αξίες και θα μας επέτρεπε να γνωρίσουμε την διαφορετικότητα των άλλων ευρωπαίων χωρίς να απειλείται η ταυτότητα του κάθε κράτους μέλους.
Η Ε.Ε. κατόρθωσε να προωθήσει μία εκπαιδευτική πολιτική που θα ήταν βασισμένη στις παραδοσιακές αξίες της Ευρώπης την ισότητα, την κατάρτιση αλλά και την εκπαιδευτική ποιότητα. Η παροχή της εκπαίδευσης και της υψηλής κατάρτισης είναι μία βασική πολιτική της Ευρώπης επειδή από μία καλή εκπαιδευτική πολιτική εξαρτάται το μέλλον και η ευημερία της ένωσης: Το μέλλον διότι μέσα από την κοινή
εκπαίδευση θα μπορέσουμε να δούμε τα κοινά που έχουμε σαν λαοί αλλά και σαν έθνη προσπαθώντας μέσα από την ειρήνη και την αλληλοκατανόηση να δώσουμε μεγαλύτερη και καλύτερη ποιότητα δημοκρατίας στην ένωση.
Η ευημερία της Ευρώπης διότι μέσω μιας καλύτερης δημοκρατίας θα αποκτήσει η ένωση μία πιο δυνατή υπόσταση στο παγκόσμιο σκηνικό αλλά και της οικονομικής ευημερίας μέσω καλύτερων θέσεων εργασίας που θα απασχολήσουν μεγάλο μέρος των ευρωπαίων σε θέσεις αιχμής για το μέλλον της Ευρώπης.
Τι έχει κάνει όμως η Ευρώπη για την κοινή εκπαίδευση των πολιτών;
Η ευρωπαϊκή ένωση προώθησε ένα πρόγραμμα με στόχο την επιτυχία του σχολείου βελτιώνοντας την δευτεροβάθμια εκπαίδευση ούτως ώστε όλο και περισσότεροι μαθητές να έχουν την δυνατότητα να εισέλθουν σε ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Την προώθηση για την εκμάθηση των ευρωπαϊκών χωρών και των κοινών αξιών για να μπορούν οι μαθητές και οι φοιτητές να αντιληφθούν τα κοινά και αλληλένδετα στοιχεία που έχουν μεταξύ τους οι ευρωπαϊκοί λαοί αλλά και οι ευκαιρίες που τους παρέχονται μέσω της Ευρώπης.
ERASMUS
Το μεγαλύτερο πρόγραμμα που προώθησε η ευρωπαϊκή ένωση για την εκπαίδευση, την κατάρτιση αλλά και την προώθηση της κοινής ευρωπαϊκής ταυτότητας είναι το πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών Erasmus. Η ένωση επένδυσε ένα μεγάλο κεφάλαιο που εκτιμάται στα 26 δις ευρώ με το πρόγραμμα ΄΄Νεολαία΄΄ για την περίοδο 2021-2027 για την προώθηση της πράσινης μετάβασης του δημοκρατικού βίου αλλά και των κοινών αξιών. Επίσης μέσα από το πρόγραμμα Erasmus οι νέοι βρίσκουν πολλές ευκαιρίες στην τριτοβάθμια εκπαίδευση μέσα στα καλύτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ευρώπης, επαγγελματική κατάρτιση καθώς επίσης το πρόγραμμα περιλαμβάνει και πρακτική εξάσκηση για τους φοιτητές σε χώρους αιχμής για το αντικείμενό τους αλλά και σχολικής εκπαίδευσης συμπεριλαμβανομένης της προσχολικής αγωγής και μέριμνας για όλη την ευρωπαϊκή νεολαία.
Ο γάλλος ποιητής Paul Valeri είχε αναφέρει χαρακτηριστικά η Ευρώπη είναι ένα συνονθύλευμα της χριστιανικής πίστης «που είναι ουσιαστικά ένα από τα μεγαλύτερα ενοποιητικά στοιχεία μεταξύ των ευρωπαίων» ο αρχαίος ελληνικός ορθολογισμός και η εκπαίδευση και η ρωμαϊκή νόμοι και θεσμοί.
Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι η κοινή μας ευρωπαϊκή ταυτότητα δεν είναι μόνο ένα θέμα αλληλοκατανόησης των κοινών μας στοιχείων και της κοινής μας πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι ιδρυτές της Ευρώπης γνώριζαν ότι για να επιτευχθεί η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και η ευρωπαϊκή ταυτότητα θα πρέπει να νιώσουμε ότι συμμετέχουμε ενεργά στα ευρωπαϊκά θέματα, έτσι το 1979 «μετά την αναβάθμιση της συνέλευσης από την ενιαία ευρωπαϊκή πράξη» γίνονται οι πρώτες εκλογές για την ανάδειξη των ευρωβουλευτών που θα μετάσχουν στην παραγωγή νομοθετικού έργου του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου.
Από τώρα και στο εξής όλοι οι ευρωπαίοι θα έχουν ένα κοινό σημείο αναφοράς, την ευρωβουλή εκεί δηλαδή που θα παίρνονται πλέον μεγάλο μέρος των σημαντικών αποφάσεων που αφορούν θέματα για την καθημερινότητα τους αλλά και την πορεία των δικών τους κρατών.
Η Ευρώπη είναι ένας τόπος με πλούσιο πολιτισμό που αντηχεί από άκρη σε άκρη της ηπείρου που για χρόνια μαστίζονταν από πολέμους και
καταστροφές. Είναι το σημείο αναφοράς του δυτικού πολιτισμού, το μέρος που γεννήθηκαν όλα τα πολιτιστικά ρεύματα που επηρέασαν την ανθρωπότητα. Η ευρωπαϊκή ένωση αποτελεί το εργαλείο που θα ενώσει όλους αυτούς τους σπουδαίους πολιτισμούς που μεγαλούργησαν στην ευρωπαϊκή ήπειρο, κάτω από μία κοινή στέγη και θα εξασφαλίσει την ειρήνη αλλά και την μακροημέρευση του δυτικού πολιτισμού και των κοινών αξιών μας.
Εμείς σαν νέοι αυτό που έχουμε καθήκον είναι να προστατέψουμε την Ευρώπη αλλά και να την βοηθήσουμε να ξεπεράσει όλους τους κινδύνους που έρχονται όλο και πιο απειλητικοί στο άμεσο μέλλον.
Βιβλιογραφικές αναφορές:
- Το ευρωπαϊκό φαινόμενο ( Παναγιώτης Λιαγκόρβας, Χρήστος Παπαγεωργίου Εκδόσεις Τζιόλα)
- Πολιτική και διακυβέρνηση στην ευρωπαϊκή ένωση ( Neill Nugent, Εκδόσεις Σαββάλα)
- Ευρωπαϊκή ουτοπία (Γιάννης Γούναρης, Εκδόσεις Κασταλία )
- The making of Europe (Helene Ahrweiler, Εκδόσεις Λιβάνη)
- Άρθρα από την ιστοσελίδα της κομισιόν
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Ευρωπαϊκής Ευρωπαϊκής Ευρωπαϊκής
